RKB-2019-0200
Beilhadeg e Ti Pikouz, Sant-Nigouden, d’an 12 a viz Kerdu 1993
Ma zad-ioù kozh oe ganet un tu bennaket kostez… sa tu an Drinded-Langoned, tu se. Oaran ket ma peus klevet komz ur wech bennaket deus harz ar menez Du un tu bennaket enañ, ‘n Drinded-Langoned. Ha boped ma zad-ioù kozh ur sul da veure oe ‘hont d’an over’nn. Ha p’oe ‘hont d’an over’nn ‘kawas war e hent ur paotr… ur paotr ansien a-walc’h deja, ‘hont da gas e zaout da vaez. Hag an den kozh a ouile. Ha ma zad-ioù kozh da c’houll gantañ :
« Met perak ma den mat a ouilet er-se ?
– Ah feiz ‘vat, ‘lâre eañ, me ‘meus tapet ur skouarnad gant ma zad.
– Ur skouarnad gant ho tad ? ‘lâre ma zad-ioù kozh dezhañ.
– Ya, ya ‘vat !
– Ho tad zo bev c’hoazh ?
– Ya, ya, ma zad zo ‘chom un tu bennaket du-se, harp ar menez Du ba un tammig loñch. ‘Peus ket ‘met mont enañ ha kaviet anezhañ ».
Ha ma zad-ioù kozh ‘hont enta. ‘Hont ba’n ti ha ‘fel’t unon kozh. Ha ma zad-ioù kozh ‘c’houll gantañ : « Met…c’hwi ‘n hani ‘peus reit ur skouarnad da ma zad-paeron – pugur ‘maint kar tout deus an tu-se goût a rit – ‘Peus reit ur skouarnad da ma zad-paeron oa ‘h ont da gas e zaout da vaez ?
– Ya, ya ‘vat, pugur ‘neus lâret kaoc’h da ma zad zo ba e wele ahe !
– Ho tad zo bev c’hoazh ‘lâre eañ ?
– Ya, ya, ‘peus ket ‘met mont war ar bank-tosel enañ ha kaviet anezhañ enañ ».
Ha ma zad-iou kozh ‘h ont war ar bank-tosel ha ‘fel’t un den kozh neuzen ba’r gwele enañ, ur pezh barv hir dezhañ, bonedoù-touseg war e benn, ‘vije ket gwelet ‘met un espes daoulagad ahe. Hag ma zad-ioù kozh ‘c’houll gantañ :
« Met…pesar oed ‘peus c’hwi ma den mat, ‘lâre ma zad-ioù kozh dezhañ ?
– Feiz ‘vat, ‘lâre an hani kozh, me ‘vat ‘meus ket pikol soñj met goull gant ar person zo ‘tont ba’n ti aze, hennezh ‘neus ma badi’et ».
Ha ma zad-ioù kozh pa ‘noa klevet se, ba’n de(z) petagoût ‘vije bet arri oaran dek pe unnek re er-se c’hoazh, ha sa gêr neuzen. Bo’n, en deiz-se enta oe ket oeit d’an over’nn en Drinded. Met d’ar sul pe d’ar sul war-lerc’h ‘tae soñj dezhañ d’ont d’an over’nn c’hoazh. Oe ket re, re, (a) lakaen deus an tu-se met mestra ‘blije dezhañ mont ur wech bennaket d’an over’nn mestra ‘vel oe ‘r giz er vro kwa. Hag ‘h ae d’an over’nn d’an Drinded-Langoned. Hag an deiz-se boped, p’oa arri oe un tammig diwezhat da lâret eo oe un tammig pell deus ar bourk ivez hag goût a ret an amzer konto gant hemañ pe gant homañ pe… boñ, kemer un tamm amzer. Hag ‘n on arri ba’n iliz oe ar person kozh ‘h ober e bredeg. Hag ar person kozh ‘lâre d’an dud enañ :
« Kristenien mem breuder, kreuvet eo ma bragoù ha ma revr é sermon doc’h, ha pan iet d’an ifern ha monet sur a riet, mezh ‘mo ganoc’h, ‘m(e)añ, ken a gac’hin ! »
Goût ‘rit, ma zad-kozh na p’en doa klevet traoù er-se, oe ket pikol jenet enta. Met goût a rit, ba’n Drinded… Ba’n Drinded-Langoned d’ar c’houlz-se ‘tae tudjentiled ha tud vras d’an over’nn goût ‘rit. Hag boped en deiz-se oe un otroù bennaket. Ha klevet ar person kozh, ar person kozh, person an Drinded deus ‘meus lâret dac’h, hennezh oe arri kozh deja d’an amzer-se. Hag an otroù, ‘n on gwall blije ket klevet traoù er-se, oa ket re deus ar jeu-se ivez, ‘lâre, ret o o’r un dra bennaket marsen o ret klask chañch plas d’ar person kozh. Lakaat anezhañ un tamm war e leve pe… ‘benn fin oe skrivet d’an eskob. Bo’n, skrivet d’an Eskob. Eskob Gwened, soñjet un tamm, en Drinded-Langoned, mont beta Gwened. Hag an eskob ‘noe skrivet da person an Drinded ‘vit lâret dezhañ :
« Klevet ‘meus, deus ‘lâre an dud, deus ‘lâras serten tud, ‘vez genoc’h prepozioù ‘vehent ket re deus tu an iliz… Ret e vo dac’h dont da wel’ ‘h anon. Dont da gaout ‘h anon. »
Bo’n, person an Drinded, person kozh an Drinded lakaet ba e soñj mont beta Gwened. Pugur oe lâret dezhañ mont. Ha p’oe arri ba ti an eskob neuzen bo’n… goût ‘ret oe bet digemeret enañ… Goût ‘ret, pezhioù bras, skalieroù bras da savel, arri ba ur sal vras bennaket enañ hag hemañ kozh enta, ‘n on gawe ket re ba e aez. Hag boped an eskob ‘lâre dezhañ… ‘verna ket penaos ‘lâre an eskob mont ‘rin da wel ‘hanoc’h ‘benn disul ‘benn eizhtez ha ‘rin ket ‘met teir goulenn deusac’h, ha ma n’oc’h ket ‘vit respont beñ ‘o ret tac’h leusket ho plas gant un all !
Boñ… ‘t(a)e person kozh an Drinded da djêr… peta ‘lâre eoñ ? Peseurt mod ‘rin-me da ‘non denn ? Pesort teir goulenn ‘vo graet ganin, goût a rit, pesort mod ‘rin-me da ‘non denn deus se ? Bo’n ‘benn fin ‘t(a)e soñj dezhañ da gomz deus ar sakrist ivez. Hag ar sakrist ‘lâre dezhañ :
« Bezet gant ho cheu, pen aio an eskob ahe, me ‘vo enañ ha me responto ba ho plas… »
‘Benn fin boped, p’oe arri an deiz, p’oe lakaet an deiz, aï eo eskob Gwened d’an Drinded-Langoned. Goût ‘rit d’ar mare-se ‘dele ket dont alies moarhat. Ha pa oe enañ, boñ, serret ar portal, chetu boñ… Skoeiñ an eskob war an nor ha klevas ur vouezh ba dreñv a responte dezhañ kwa, hag…
« Prest oc’h, ‘lâre an eskob ?
– Ya, ya, prest on, ‘lâre ar vouezh ba dreñv.
– Kab oc’h, ‘m(e)añ, da lâret din ba plec’h ‘mañ kreiz an douar ?
– Hañ fez ‘hat ‘lâre… ur vouezh ba dreñv a lâre : ya, ya kab on da lâret tac’h, ‘peus ket ‘met tap ur gordenn, ha ma vez hir ‘walc’h ‘benn ‘po graet tro ar bed ‘veliet ma n’eo ket amañ ‘mañ ar penn ‘lâre eañ.
– Boñ, ‘lâre an eskob, petar rin-me… respontin-me deus se bremañ ? An eil goulenn neuzen oe, kab oc’h, ‘m(e)añ, da lâret din pegement a gousta tout ma harnach, ma jav, ar c’harroñs ha me oar-me tout pezh oe en dro dezhañ…
– Ya, ya ‘hat ‘lâre ar vouezh ba drañv, ‘dala ket ‘met tregont diner.
– Tregont diner, ‘me an eskob ?
– Oh ya, ya, hom salver oe bet gwerzhet tregont diner ha me gawa din ‘dala ket muioc’h ‘vit hom salver memes tra !
– Hag ar goulenn divezhañ oe neuzen, kab oc’h, ‘m(e)añ, da lâret din, piv…zo…peta zo ba ma soñj, ‘m(e)añ ?
– Ya, ya ‘hat, kab on da lâret tac’h, me ‘oara ‘ma un dra ba ho soñj, c’hwi gawa dac’h ‘h oc’h ‘konto gant person kozh an Drinded met gant ar sakrist ‘n hani ‘h oc’h ‘konto.
Hag an eskob ‘lâre(t) : A ! Ur person kozh ha ‘neus ur sakrist ken abil ha hemañ ‘c’hella chom person ‘pad pell c’hoazh ! »
Disoc’h eo ma c’hontadenn, lost ar big ha lost ar c’hazh, ma ‘m(o)e goaret ‘m(o)e lâret c’hoazh !
Mersi bras da Frañsis Favereau evit e sikour !
